ডায়েবেটিছ (Diabetes) বা মধুমেহ ৰোগ:
ডায়েবেটিছ (Diabetes) বা মধুমেহ ৰোগ হ’ল এটা দীৰ্ঘদিনীয়া ৰোগ, য’ত তেজত শৰ্কৰাৰ (গ্লুক’জ/Glucose) পৰিমাণ সাধাৰণতকৈ বেছি হৈ যায়। ইনছুলিন (Insulin) নামৰ হৰমণৰ অভাৱত এই ৰোগ হয়। এইটো তেতিয়া হয় যেতিয়া শৰীৰে পৰ্যাপ্ত ইনচুলিন উৎপাদন কৰিব নোৱাৰে বা উৎপাদিত ইনচুলিনক সঠিকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰিব নোৱাৰে। ইনচুলিন হ’ল এটা হৰম’ন, যিটো অগ্ন্যাশয়ৰ (Pancreas) দ্বাৰা উৎপাদিত হয় আৰু ৰক্তৰ শৰ্কৰাৰ পৰিমাণ নিয়ন্ত্ৰণত সহায় কৰে।
ডায়েবেটিছ (Diabetes) হৈছে এটা গোলকীয় স্বাস্থ্য সমস্যা, আৰু ইয়াৰ পৰিসংখ্যাই ইয়াৰ ব্যাপকতা আৰু গুৰুত্ব দেখুৱায়। ইয়াৰ কিছু গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰিসংখ্যা তলত দিয়া হ’ল:
গোলকীয় পৰিসংখ্যা (Global Context) (২০২১ চনৰ তথ্য অনুসৰি):
1. ডায়াবেটিসৰ ৰোগীৰ সংখ্যা: বিশ্বজুৰি প্ৰায় ৫৩৭ নিযুত প্ৰাপ্তবয়স্ক (২০-৭৯ বছৰ) ডায়াবেটিসৰ সৈতে জীয়াই আছে।
2. অনুমান: ২০৩০ চনলৈ এই সংখ্যা ৬৪৩ নিযুতলৈ আৰু ২০৪৫ চনলৈ ৭৮৩ নিযুতলৈ বৃদ্ধি পাব বুলি আশা কৰা হৈছে।
3. মৃত্যু: ডায়াবেটিসৰ সৈতে জড়িত কাৰণত প্ৰতি বছৰে প্ৰায় ৬.৭ নিযুত লোকৰ মৃত্যু হয়।
4. অজ্ঞাত ডায়াবেটিস: প্ৰায় ২৪ নিযুত লোকৰ ডায়াবেটিস আছে বুলি জনা নাযায়, যাৰ ফলত তেওঁলোকৰ চিকিৎসা আৰু নিয়ন্ত্ৰণৰ অভাৱ হয়।
5. গৰ্ভকালীন ডায়াবেটিস: গৰ্ভাৱস্থাত প্ৰায় ২১ নিযুত মহিলাই গৰ্ভকালীন ডায়াবেটিসত ভুগিছে।
ভাৰতৰ পৰিসংখ্যা (Indian Context) (২০২১ চনৰ তথ্য অনুসৰি):
1. ডায়াবেটিসৰ ৰোগীৰ সংখ্যা: ভাৰতত প্ৰায় ৭৭ নিযুত প্ৰাপ্তবয়স্ক ডায়াবেটিসৰ সৈতে জীয়াই আছে, যাৰ ফলত ভাৰতক বিশ্বৰ “ডায়াবেটিসৰ ৰাজধানী” বুলি কোৱা হয়।
2. অনুমান: ২০৩০ চনলৈ এই সংখ্যা ১০১ নিযুতলৈ বৃদ্ধি পাব বুলি আশা কৰা হৈছে।
3. অজ্ঞাত ডায়াবেটিস: ভাৰতত প্ৰায় ৫৭% ডায়াবেটিস ৰোগীয়ে তেওঁলোকৰ অৱস্থা সম্পৰ্কে অজ্ঞাত, যাৰ ফলত চিকিৎসা আৰু নিয়ন্ত্ৰণৰ অভাৱ হয়।
4. গৰ্ভকালীন ডায়াবেটিস: ভাৰতত গৰ্ভাৱস্থাত প্ৰায় ১০-১৫% মহিলাই গৰ্ভকালীন ডায়াবেটিসত ভুগিছে।
অসমৰ পৰিসংখ্যা (Assam Statistics):
অসমত ডায়াবেটিসৰ সঠিক পৰিসংখ্যা সীমিত, কিন্তু ভাৰতৰ অন্যান্য ৰাজ্যৰ দৰে অসমতো ডায়াবেটিসৰ প্ৰাদুৰ্ভাৱ বৃদ্ধি পাইছে। চহৰ এলেকাতকৈ গ্ৰাম্য এলেকাত ডায়াবেটিসৰ প্ৰাদুৰ্ভাৱ বেছি হোৱা দেখা গৈছে, আৰু ইয়াৰ মূল কাৰণ হৈছে জীৱনশৈলীৰ পৰিৱৰ্তন, অস্বাস্থ্যকৰ খাদ্যাভ্যাস, আৰু শাৰীৰিক কাৰ্যকলাপৰ অভাৱ।
ডায়াবেটিসৰ প্ৰধান প্ৰকাৰ সমূহ (Types of Diabetes):
1. টাইপ ১ ডায়াবেটিস (Type I Diabetes):
ই হ’ল এটা অটোইমিউন ৰোগ (Autoimmune Disease), য’ত শৰীৰৰ ইমিউন চিষ্টেমে ভুলতে ইনচুলিন উৎপাদন কৰা কোষবোৰক আক্ৰমণ কৰি ধ্বংস কৰে। ফলত শৰীৰত ইনচুলিনৰ অভাৱ হয়। ই সাধাৰণতে শিশু আৰু যুৱক-যুৱতীসকলত দেখা যায়, কিন্তু যিকোনো বয়সত হ’ব পাৰে।
2. টাইপ ২ ডায়াবেটিস (Type II Diabetes):
ই হ’ল ডায়াবেটিসৰ আটাইতকৈ সাধাৰণ প্ৰকাৰ। ইয়াত শৰীৰে ইনচুলিনক সঠিকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰিব নোৱাৰে, যাক ইনচুলিন ৰেজিষ্টেন্স বোলা হয়। সময়ৰ লগে লগে অগ্ন্যাশয়ে পৰ্যাপ্ত ইনচুলিন উৎপাদন কৰিব নোৱাৰে। ই সাধাৰণতে প্ৰাপ্তবয়স্কসকলত দেখা যায়, কিন্তু স্থূলতা আৰু অন্যান্য কাৰণৰ বাবে শিশু আৰু যুৱক-যুৱতীসকলতো হ’ব পাৰে।
3. গৰ্ভকালীন ডায়াবেটিস (Type III Diabetes):
ই গৰ্ভাৱস্থাত কিছুমান মহিলাৰ মাজত দেখা যায়। গৰ্ভকালীন ডায়াবেটিস সাধাৰণতে সন্তান জন্মৰ পিছত আঁতৰি যায়, কিন্তু ভৱিষ্যতত টাইপ ২ ডায়াবেটিসৰ সম্ভাৱনা বঢ়ায়।
ডায়েবেটিছৰ কাৰণ সমূহ (Causes of diabetes):
ডায়েবেটিছ (Diabetes) হৈছে এক মেটাবলিক ৰোগ, য’ত শৰীৰে যথাযথভাৱে ইনছুলিন প্ৰস্তুত কৰিব নোৱাৰে বা ব্যৱহাৰ কৰিব নোৱাৰে। ইয়াৰ ফলত ৰক্তত গ্লুক’জ (Glucose)ৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি পায়। ডায়েবেটিছৰ মূল কাৰণসমূহ তলত দিয়া হৈছে—
১. জীনগত কাৰণ (Genetic Factors):
পৰিয়ালত যদি ডায়েবেটিছ থকা ব্যক্তিৰ সংখ্যা বেছি থাকে, তেন্তে সেই পৰিয়ালৰ সদস্যৰ ডায়েবেটিছ হোৱাৰ সম্ভাৱনা বাঢ়ে।
টাইপ ১ ডায়েবেটিছ সাধাৰণতে অ’টোইমিউন প্ৰকৃতিৰ হয়, য’ত শৰীৰৰ প্ৰতিৰক্ষা প্ৰণালীয়ে নিজেই ইনছুলিন প্ৰস্তুত কৰা কোষবোৰ ধ্বংস কৰে।
টাইপ ২ ডায়েবেটিছ সাধাৰণতে বংশগত প্ৰৱণতাৰ ফলত হ’ব পাৰে।
২. অপৰ্যাপ্ত শাৰীৰিক কাৰ্যকলাপ (Lack of Physical Activity):
নিয়মিত ব্যায়াম নকৰিলে শৰীৰৰ কোষবোৰ ইনছুলিনৰ প্ৰতি কম সংবেদনশীল হৈ পৰে, যাৰ ফলত টাইপ ২ ডায়েবেটিছ হোৱাৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি পায়।
অধিক সময় ধৰি বহি থকা আৰু শাৰীৰিক পৰিশ্ৰম কম কৰিলে তেজত গ্লুকোজৰ স্তৰ নিয়ন্ত্ৰণহীন হৈ পৰে।
৩. অস্বাস্থ্যকৰ আহাৰ প্ৰণালী (Unhealthy Diet & Eating Habits):
অধিক গ্লোকজ যুক্ত আহাৰ, ফাষ্টফুড, প্ৰচুৰ কাৰ্ব’হাইড্ৰেট যুক্ত খাদ্য, আৰু প্ৰস্তুতকৃত (processed) খাদ্য অতিপাত গ্ৰহণ ডায়েবেটিছৰ এক গুৰুত্বপূর্ণ কাৰণ।
আঁহযুক্ত খাদ্য, ফলমূল, আৰু শাক-পাচলি কম খালে গ্লুক’জ নিয়ন্ত্ৰণ বিঘ্নিত হয়।
অধিক পৰিমাণে কোলেষ্টৰ’লযুক্ত আৰু চর্বিবহুল খাদ্য খোৱাৰ ফলত শৰীৰৰ ওজন বৃদ্ধি হয়, যিয়ে টাইপ ২ ডায়েবেটিছৰ বাবে প্ৰধান কাৰণ।
৪. অতিমাত্ৰা ওজন বা স্থূলতা (Obesity):
শৰীৰত অতিৰিক্ত মেদ জমা হ’লে ইনছুলিন সঠিকভাৱে কাম নকৰে (Insulin Resistance), যাৰ ফলত টাইপ ২ ডায়েবেটিছ হ’ব পাৰে।
বিশেষকৈ পেটৰ মেদ বৃদ্ধি হ’লে ডায়েবেটিছৰ সম্ভাৱনা অধিক বৃদ্ধি পায়।
৫. মানসিক চাপ (Stress) আৰু হৰ্মনাল অসাম্যতা (Hormonal Imbalance):
দীঘলীয়া মানসিক চাপ (chronic stress) থাকিলে শৰীৰত কৰ্টিচ’ল (cortisol) হৰম’নৰ বৃদ্ধি হয়, যি ইনছুলিনৰ কার্যক্ষমতা হ্ৰাস কৰে।
থাইৰ’ইড সমস্যাৰ দৰে হাৰ্ম’নেল সমস্যা থাকিলে ডায়েবেটিছ হোৱাৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি পায়।
৬. উচ্চ ৰক্তচাপ আৰু হৃদৰোগ (High Blood Pressure & Heart Diseases):
উচ্চ ৰক্তচাপ (Hypertension) থাকিলে টাইপ ২ ডায়েবেটিছ হোৱাৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি পায়।
হৃদযন্ত্ৰৰ সমস্যা থাকিলে আৰু ৰক্তনলী ব্লক হ’লে, শৰীৰত গ্লুক’জ প্ৰসেছিংত অসুবিধা হয়।
৭. গৰ্ভকালীন ডায়েবেটিছ (Gestational Diabetes):
কিছুমান গৰ্ভৱতী মহিলাৰ দেহত গৰ্ভাৱস্থাৰ সময়ত ডায়েবেটিছ দেখা যায়।
যদি গৰ্ভাৱস্থাত ডায়েবেটিছ দেখা যায়, তেন্তে ভবিষ্যতত টাইপ ২ ডায়েবেটিছ হোৱাৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি পায়।
৮. ধূমপান আৰু মদ্যপান (Smoking & Alcohol Consumption):
ধূমপান আৰু অতিমাত্ৰা মদ্যপান ইনছুলিনৰ কার্যক্ষমতা হ্ৰাস কৰে।
ই শৰীৰৰ গ্লুক’জ প্ৰসেছিং ক্ষমতা কমাই টাইপ ২ ডায়েবেটিছৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে।
৯. ইনছুলিনৰ অভাৱ বা ইনছুলিন ৰেজিষ্টেন্স (Insulin Resistance):
টাইপ ২ ডায়েবেটিছত শৰীৰত যথেষ্ট পৰিমাণে ইনছুলিন থাকিলেও কোষবোৰে তাক ঠিকমতে গ্ৰহণ নকৰে, যাক ইনছুলিন ৰেজিষ্টেন্স (Insulin Resistance) বোলে। ইয়াৰ ফলত গ্লুক’জ ৰক্তত জমা হৈ ডায়েবেটিছৰ সৃষ্টি কৰে।
ডায়েবেটিছ নিয়ন্ত্ৰণ (Diabetes Control: ঘৰুৱা উপায়-
ডায়েবেটিছ সম্পূৰ্ণভাৱে নিৰাময়যোগ্য নহ’লেও, ইয়াক নিয়ন্ত্ৰণ কৰি স্বাস্থ্যকৰ জীৱনধাৰা অৱলম্বন কৰিব পাৰি। তলত কিছুমান ঘৰুৱা উপায় উল্লেখ কৰা হ’ল—
১. খাদ্য নিয়ন্ত্রণ (Diet Control)
✔ চেনিযুক্ত খাদ্য কম খাওক – মিঠা খাদ্য আৰু কাৰ্ব’হাইড্ৰেটযুক্ত খাদ্য কম খোৱাটো অত্যন্ত প্ৰয়োজনীয়।
✔ আঁহযুক্ত খাদ্য গ্ৰহণ কৰক – শাক-পাচলি, গাজৰ, কাকৰোল, পাতল ভাত, আৰু ফলমূল খাব লাগে।
✔ গোটা শস্য (Whole Grains) খাব – ব্ৰাউন ৰাইচ, ওটস, আৰু চিয়া চিড ইনছুলিন নিয়ন্ত্রণত সহায় কৰে।
✔ প্ৰচুৰ পৰিমাণে পানী খাব – শৰীৰত টক্সিন আঁতৰাবৰ বাবে প্ৰতিদিনে ৮-১০ গিলাচ পানী খাব লাগে।
২. ব্যৱহৃত ঘৰুৱা ঔষধি আৰু সামগ্ৰী
✔ কালিজিৰা (Black Seeds) – কালিজিৰাৰ তেল ইনছুলিনৰ কার্যক্ষমতা বৃদ্ধিত সহায় কৰে।
✔ মেথি গুটি (Fenugreek Seeds) – মেথি গুটি ৰাতিপুৱা গৰম পানীৰ সৈতে খালে ৰক্তত চিনি নিয়ন্ত্ৰণত থাকে।
✔ তিতা কেৰেলা (Bitter Gourd / Karela) – তিতা কেৰেলা ৰস নিয়মিত খালে ইনছুলিন প্ৰস্তুতি বৃদ্ধি হয়।
✔ গোলমৰিচ আৰু ডালচিনি (Cinnamon & Black Pepper) – এইবোৰ ইনছুলিন সেন্সিটিভিটি বৃদ্ধি কৰে আৰু ব্লাড চুগাৰ কমায়।
✔ তুলসী পাতা (Basil Leaves) – প্রতিদিনে ২-৩ টাকৈ তুলসী পাত খালে গ্লুক’জ নিয়ন্ত্ৰণত থাকে।
৩. নিয়মিত ব্যায়াম আৰু যোগ ব্যায়াম
✔ প্ৰতিদিনে ৩০-৪৫ মিনিট ব্যায়াম কৰক – বেগেৰে খোজ কঢ়া, জগিং, অথবা সৰল যোগ ব্যায়াম কৰিব লাগে।
✔ যোগ ব্যায়াম (Yoga) – বজ্ৰাসন, কপালভাতি প্ৰাণায়াম, আৰু মেধাছন কৰিলেও ডায়েবেটিছ নিয়ন্ত্ৰণত থাকে।
✔ ওজন নিয়ন্ত্রণত ৰাখক – স্থূলতা (Obesity) হ’লে টাইপ ২ ডায়েবেটিছৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি পায়।
৪. মানসিক চাপ নিয়ন্ত্রণ কৰক
✔ অতিমাত্ৰা মানসিক চাপ নলব। কাৰণ কোৰ্টিছল হৰম’নৰ বৃদ্ধি ডায়েবেটিছৰ সংকট বঢ়ায়।
✔ ধ্যান (Meditation) কৰক – প্ৰতি দিন ১০-১৫ মিনিট ধ্যান কৰিলে মানসিক চাপ কমে আৰু শৰীৰ সুস্থ থাকে।
✔ প্ৰচুৰ টোপনি লওক – প্ৰতিদিনে ৭-৮ ঘণ্টা শুই থাকিলে হৰম’ন ব্যালেন্স থাকিব।
৫. নিয়মিত স্বাস্থ্য পৰীক্ষা কৰক
✔ প্ৰতি মাহে এবাৰ ব্লাড চুগাৰ পৰীক্ষা কৰক।
✔ যদি ব্লাড চুগাৰ নিয়ন্ত্ৰণৰ বাহিৰত যায়, তেন্তে চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ লওক।
More Posts:
How to Control Obesity: Click Here
How to Control Hair Loss: Click Here
